Het is al veel geschreven: trouwen wordt boekhouden. Met de nieuwe wettelijke gemeenschap van goederen ontstaan bij een huwelijk zonder huwelijksvoorwaarden eigenlijk steeds drie vermogens. Het recht rond samenlevingsrelaties, maar ook estate planning en het bepalen van je belastingpositie wordt steeds complexer. Mensen leven steeds langer, scheiden en verhuizen vaker, ‘patchwork’ families worden talrijker, de internationale dimensie wordt belangrijker, de maatschappij en ons rechtssysteem worden steeds ingewikkelder. Het voeren van een goede administratie is dan van groot belang.

De scheidingsperikelen van Erik
Een tijdje geleden kwam Erik bij mij op kantoor met de volgende vraag.

Hij was al 20 jaar getrouwd met een Thaise dame. In het huwelijk zijn een jongen (nu uitwonend eerstejaars student) en een meisje (thuiswonend, 5 VWO) geboren. Na verloop van tijd is de liefde uit hun huwelijk verdwenen en hij wil nu uit elkaar. Zijn vrouw is nooit heel goed geworteld in Nederland, was daardoor erg wantrouwig en ontkende eigenlijk dat er iets speelde. Zij wil alles bij het oude laten. Erik twijfelde of hij de scheiding door moest zetten hoewel hij nu erg ongelukkig is.

Zijn belangrijkste aarzeling ontstond toen hij zich in ons gesprek ging realiseren dat er een probleem kon gaan ontstaan door zijn BV. Zij waren namelijk gehuwd onder huwelijkse voorwaarden met een (nooit uitgevoerd) periodiek- en finaal verrekenbeding. Bij huwelijk had zijn bankrekening een saldo van € 250.000,-. Hij verdiende als vermogensadviseur bij een private bank destijds € 300.000,- per jaar. 10 maanden na de huwelijksvoltrekking verliet hij die private bank en richtte met € 18.000,- een eigen BV op waarin hij zijn eigen vermogensadviespraktijk startte. Destijds heeft hij dat aandelenkapitaal volgestort vanaf zijn bankrekening, die echter 10 maanden binnen huwelijk gevoed was met zijn salaris. Hij kon nu niet meer aantonen dat hij de aandelen had volgestort uit het saldo van zijn bankrekening van vóór zijn huwelijk. Daardoor heeft hij een bewijsprobleem in zijn verrekenbeding en zal hij waarschijnlijk de waarde van de aandelen moeten verrekenen (belegging van ‘overgespaard’ inkomen). Daarnaast heeft hij ter aanvulling op zijn salaris al jaren een extra dividend uitgekeerd waarbij het op het eerste gezicht de vraag is of dat binnen de inkomensdefinitie van het verrekenbeding valt.

Erik heeft nu een zakenpartner die 50% van de aandelen heeft. Hij kan geen substantieel vermogen vrijmaken uit de onderneming en heeft voor financieringsoplossingen via het ondernemingsvermogen de medewerking van zijn zakenpartner nodig. Allemaal niet erg eenvoudig.

Als Erik bij huwelijk een andere bankrekening had geopend, de aandelen van zijn vóór huwelijkse bankrekening had volgestort en hiervan de bankafschriften had bewaard, had hij geen bewijsprobleem gehad. Voor de dividend uitkeringen had hij bij aanvang een afspraak kunnen maken (na advies) of dit onder de inkomensdefinitie zou vallen. Dan zou hij nu een aanzienlijk overzichtelijker vermogenspositie hebben dat met zijn wantrouwige echtgenote goed bespreekbaar was te maken.

Nu een jaar later heeft Erik de scheiding echter nog steeds niet doorgezet…

Afsluiting
Voor ondernemingen en rechtspersonen is het volstrekt logisch en gebruikelijk om een administratie te voeren en gebeurtenissen goed vast te leggen. Als privé persoon gebeurt dat eigenlijk niet of nauwelijks. Terwijl daar wel degelijk aanleiding toe bestaat. Die administratie kan zeer nuttig blijken in samenleefrelaties, bij estate planning en voor het bepalen van de juiste belastingafdracht. Voor het onderbouwen van een bewijspositie, het afleggen van verantwoording, het verstrekken van informatie aan belastingdienst, ter verkrijging van een hypotheek of bedrijfsfinanciering, voor het opstellen van een financieel plan, voor je nabestaanden of wanneer je door ziekte of ouderdom niet meer goed kan functioneren.

Administreren? Hoe dan?
De vraag naar het op een juiste manier vastleggen en administreren van veranderingen in het privé vermogen wordt met al deze ontwikkelingen steeds belangrijker. Daar wijzen advocaten, notarissen en adviseurs ook steeds op. Het gebeurt alleen niet of nauwelijks. Hoe komt dat toch?

Voor particulieren is dit toch vaak te ingewikkeld. Administreren en archiveren horen van nature bij het domein van de accountants- en administratiekantoren. Die hebben echter niet voldoende kennis van fiscaliteit, het familie vermogensrecht en de estate planning. Familierecht advocaten en -notarissen weten wel hoe inkomens- en vermogens binnen familieverbanden moeten worden toegerekend, maar missen de administratieve (en toch ook vaak specifieke fiscale) kennis (en interesse in het edele administratieve handwerk?).
Tegenwoordig zijn er gelukkig enkele opleidingen die specifiek aan dit belangrijke aspect aandacht besteden.